Water heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van Nederland. Nederland is een deltaland. Water is dan ook een belangrijk beleidsveld voor provincies. Provincies geven via verschillende rollen vorm aan hun ambities in het waterbeleid. De samenhang van het waterbeleid met het overige ruimtelijke en milieu beleid is daarbij een belangrijk aandachtspunt.
Welke rollen hebben de provincies?
Voor het regionale watersysteem (al het water buiten de grote rivieren, grote meren, de Noord- en Waddenzee) bepalen de provincies de beleidskaders en doelstellingen. Het gaat hier bijvoorbeeld om doelen voor het beperken van wateroverlast, overstroming en waterkwaliteit. De waterschappen geven een verdere invulling aan dit beleid en voeren de maatregelen uit om de beleidsdoelen te halen. Provincies toetsen op hun beurt of deze doelen ook daadwerkelijk gehaald worden.
Provincies hebben ook uitvoerende taken. Ze zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor voldoende schoon grondwater voor de drinkwaterwinning. Daarnaast wijzen provincies zwemwaterlocaties aan en zorgen ze dat de veiligheid en zwemwaterkwaliteit voldoende geborgd is. Provincies doen dit in nauwe afstemming met de partners in het waterbeleid, waarvan waterschappen, gemeenten, drinkwaterbedrijven en Rijkswaterstaat de belangrijkste zijn.
Wat doet IPO rondom waterbeheer?
Het IPO vertegenwoordigd de provincies in Den Haag daarin op een aantal strategische opgaven. Op dit moment zijn dit vier opgaven; waterkwaliteit, klimaatadaptatie, droogte & drinkwater.
Voor waterkwaliteit geldt dat de provincies blijven werken aan het behalen van de Kaderrichtlijn Water doelen. De grootste uitdaging hier zijn de meststoffen en resten van gewasbeschermingsmiddelen afkomstig vanuit de landbouw. Maar de waterkwaliteit van het oppervlakte en grondwater kent ook nieuwe(re) uitdagingen als opkomende stoffen, PFAS en medicijnresten. Voor provincies geldt dat we deze problemen samenhangend proberen aan te pakken. Het IPO position paper ‘delta-aanpak waterkwaliteit’ beschrijft hoe de provincies hierin samenwerken.
De provincies richten zich in toenemende mate naast wateroverlast, ook op watertekorten. Vooral de grondwatervoorraden krijgen hierbij aandacht. Ook wordt gewerkt aan een toekomstbestendige drinkwatervoorziening met voldoende kwalitatief goed drinkwater voor nu en later. En een bescherming hiervan die rekening houdt met andere ontwikkelingen zowel boven- als ondergronds.
Klimaatverandering vraagt dat de provincies bij de inrichting van het landelijk en stedelijk gebied en het waterbeheer, steeds meer rekening houden met onder andere waterveiligheid, wateroverlast- en tekort en hitte. De provincies ontwikkelen samen hierop een antwoord vanuit de position paper `Naar een klimaatbestendig Nederland’.
Met het jaar groeit het besef dat klimaatverandering een groot en acuut probleem is. De gevolgen hiervan zijn namelijk sterk voelbaar. Zo neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dit heeft consequenties voor onze veiligheid, gezondheid en economie. En beïnvloedt dus de leefbaarheid van onze woon- en werkomgeving. Het is daarom van groot maatschappelijk belang dat Nederland meebeweegt met het klimaat.
De provinciale opgaven liggen voornamelijk in het ruimtelijke domein. Het is dus hier waar de provincies met de klimaatopgaven aan de slag moeten. Wij streven naar een groene leefomgeving, goede bereikbaarheid, betaalbare woningen en een aantrekkelijk vestegingsklimaat. Al deze punten raken naast klimaatverandering ook grote transities als de woningcrisis, stikstofcrisis en de energietransitie. De uitdagingen die klimaatverandering met zich mee brengt moeten we dus in samenhang aanpakken met andere grote transities.
De Nederlandse provincies leveren inzet op de volgende punten:
- klimaatbestendig en waterrobuust wonen;
- klimaatbestending en circulaire bedrijventerreinen;
- waterrobuuste inrichting en waterrobuust gebruik van Nederland;
- energietransitie en klimaatakkoord;
- vitaal landelijk gebied en toekomstbestendige natuur en landschap;
- regionale bereikbaareid door klimaatbestendige aanleg onderhoud en beheer;
- vitale en kwetsbare functies en netwerken klimaatproof maken.
Lees onze inzet op de bovengenoemde punten in het position paper 'Naar een klimaatbestendig Nederland`
De provincies en drinkwaterbedrijven hebben samen een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om het veiligstellen van de drinkwatervoorziening in Nederland, nu én in de toekomst. Een robuuste drinkwatervoorziening is een primaire levensbehoefte en draagt bovendien bij aan de welvaart in Nederland. Terecht krijgt water de laatste jaren steeds meer aandacht, onder andere in relatie tot droogte, klimaatverandering en wateroverlast. Waterbeschikbaarheid staat in droge zomers onder druk. Daarnaast zien we dat de drinkwatervraag blijft stijgen.
Op basis van de mogelijk te verwachten groei in de vraag naar drinkwater zijn de betrokken partijen een traject gestart om voldoende beschikbaarheid van ruwwater voor de openbare drinkwatervoorziening ook op lange termijn te kunnen borgen: de Verkenning Drinkwatervoorziening. In deze verkenning is tevens de bescherming van gereserveerde, en nog te reserveren, grondwatervoorraden betrokken. Waar relevant is in regionale uitwerkingen ook de drinkwatervoorziening uit oppervlaktewater beschouwd.
Lees hier meer over de inzet van provincies op de drinkwatervoorziening.
De online droogtemonitor van de Landelijke Commissie Waterverdeling (LCW) brengt de actuele droogtesituatie in Nederland in beeld op regionaal en landelijk niveau. De informatie uit deze monitor komt tot stand komt in een nauwe samenwerking tussen de Unie van Waterschappen, Rijkswaterstaat, KNMI, LNV, Vewin en IPO.
De monitor is opgedeeld in verschillende thema's: weer en neerslag, grondwater en bodemvocht, de afvoeren van de Rijn en de Maas, waterkwaliteit en verzilting en effecten voor gebruik. Op de verdiepingspagina's van de thema's zijn interactieve kaarten te vinden met meer informatie. Ook is er informatie te vinden over de genomen maatregelen door waterbeheerders en de gevolgen voor gebruikers.
