De bouwvrijstelling houdt in dat voor de tijdelijke stikstofuitstoot die tijdens de bouwfase ontstaat, geen vergunning nodig is. De hoogste bestuursrechter oordeelt dat de bouwvrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Vereist is dat op projectniveau uitgesloten wordt dat individuele beschermde natuurgebieden geen schade oplopen. Het pakket van maatregelen dat de bouwvrijstelling zou legitimeren, biedt die zekerheid niet.
De bouwvrijstelling was bedoeld om urgente maatschappelijke opgaven mogelijk te maken, zoals warmtenetten en woningbouw. Daarvoor moet voortaan per afzonderlijk project een natuurvergunning worden aangevraagd voor de bouwfase. Dat zorgt zeker voor een vertraging of uitstel. Gevolg van deze uitspraak is dat ook verduurzamingsprojecten vertraging zullen oplopen, terwijl die projecten kunnen bijdragen aan de klimaat- en natuuropgaven.
Tegelijkertijd laat de uitspraak van de Raad van State zien dat we niet langer kunnen wachten met het verminderen van stikstofuitstoot en het versterken van de natuur. De natuur staat zwaar onder druk. Alle sectoren moeten een bijdrage leveren aan de opgaves die er liggen voor stikstofreductie.
Niet alles kan meer overal. Het is van belang om tot een balans te komen waarbij er economische activiteit mogelijk is, binnen de grenzen van wat ons water- en bodemsysteem aankan. Provincies maken zich ookgrote zorgen over de consequenties voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Vergunningverleners, toezichthouders en handhavers zijn op dit moment al overbelast. Er liggen veel aanvragen en de complexiteit is bijzonder groot. De extra(passende) beoordelingen komen daar nog bovenop.
Provincies pleiten voor een eenvoudige en op maatwerk gerichte opkoopregeling met ontheffing van Europa voor staatssteun.
Partijen die getroffen worden door deze uitspraak verkeren in grote onzekerheid, dat begrijpen wij. Provincies roepen het Rijk daarom op om snel duidelijkheid te geven over de betekenis van de uitspraak en de consequenties ervan.