Namens de samenwerkende provincies zegt gedeputeerde Sietske Poepjes: ”Cultuur moet voor iedereen in Nederland bereikbaar en toegankelijk zijn. Cultuur draagt bij aan verbeeldingskracht, aan creativiteit en aan bezinning. Het biedt perspectief, geeft ruimte aan vernieuwing en draagt bij aan ons denken. Een kwalitatief hoogwaardige culturele infrastructuur versterkt ook het vestigingsklimaat, draagt bij aan werkgelegenheid, brengt mensen bij elkaar en haalt mensen uit de eenzaamheid. Cultuur kan verbinden, verbroederen, oproepen tot discussie en bijdragen aan oplossingen“. De provincies zien dat het landelijk cultuurbeleid te weinig oog heeft voor regionale en lokale behoeften. Met de VNG en OCW willen we samen verantwoordelijkheid nemen voor de opgaven waarmee de sector wordt geconfronteerd. Daarom willen we dat de rol van de provincie wettelijk geborgd wordt. Iedereen zou toegang moeten hebben tot kunst en cultuur en dat kan beter als alle overheden samenhangend investeren,vernieuwen en samenwerken om dit te bereiken. Hiervoor bieden de provincies nu een eerste bouwsteen en gaan daarover graag in gesprek met de staatssecretaris”.
Onderzoek
De samenwerkende provincies hebben in februari 2022 aan Berenschot gevraagd om een advies uit te brengen over de gewenste rol van provincies in een nieuw cultuurstelsel. Dit heeft geresulteerd in het rapport: ‘Op weg naar herpositionering, visie op de rol van de provincies in het cultuurbestel’. Verschillende spelers in het culturele veld zijn door Berenschot geïnterviewd. De gezamenlijke provincies hebben op basis van de visie van Berenschot een advies geformuleerd voor de staatssecretaris. Dit dient als startpunt en bouwsteen voor de gesprekken met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) over de invulling van taken en rollen van overheden in het culturele bestel.
Advies aan de staatssecretaris
Het cultuurbestel moeten we tegemoet treden als één overheid. Waarbij de provincies het stelselmodel van Berenschot een bruikbaar instrument achten om tot betere afstemming te komen op het gebied van cultuurbeleid. Ook willen de provincies samen met het ministerie van OCW en de VNG streven naar het opnemen van gemeenschappelijke beleidsdoelen in de wet. Concreet pleiten we ervoor om een algemene, collectieve rol voor provincies op te nemen in de Wet op het Specifiek Cultuurbeleid. De uitwerking van deze rol, inclusief de wijze van financiering, zouden de provincies vast willen leggen in provinciale cultuurconvenanten. Op die manier blijft er ruimte voor iedere provincie om de meest wenselijke eigen rol en taakopvatting vast te leggen. Hiermee houden we rekening met de verscheidenheid van de provincies. Dat sluit optimaal aan bij wat er nodig is om alle inwoners van onze provincies, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, inkomen en woonplaats, toegang te geven tot cultuur.
Tot slot is het actualiseren van het Algemeen kader interbestuurlijke verhoudingen cultuur OCW, IPO en VNG uit 2012 belangrijk. Dat is nodig omdat dat beter recht doet aan het cultuurbeleid dat provincies, gemeenten en cultuurregio’s in de praktijk voeren.
Brede taakopvatting
Provincies zien ook kansen om cultuur maatschappelijk breed in te zetten, bijvoorbeeld bij belangrijke transities zoals de woningbouw- en energieopgave. Ook al vatten veel provincies hun taakopvatting in de praktijk ruim op, ervaren de provincies in de samenwerking met andere overheden, stakeholders en andere beleidsopgaven in de praktijk geregeld knelpunten. Daarom zien we meerwaarde van versterking van de gezamenlijke rol van de provincies. Dit zou ook een verbetering van het functioneren van het gehele bestel betekenen.