Een overheid die goed samenwerkt en de handen ineenslaat om de vraagstukken in samenhang op te pakken. Jaap Smit, voorzitter namens de gezamenlijke provincies: “Het Rijk moet nu de decentrale overheden écht inschakelen. Alleen in partnerschap lossen we de grote uitdagingen op. De plannen van dit kabinet laten zien dat bij iedereen die urgentie hoog op de agenda staat.”
2x Nederland nodig
Willen we ruimte geven aan alle opgaven in Nederland dan hebben we 2 x Nederland nodig. Omdat die ruimte er nu eenmaal niet is, zullen er keuzes gemaakt moeten worden. Provincies zijn als gebiedsautoriteit in staat om dat te doen. De extra middelen die het Rijk vrijmaakt voor decentrale overheden is een goede start, maar om alle opgaven in de toekomst aan te pakken zal meer nodig zijn.
Eén overheid
De provincies hebben het aanbod gedaan aan het Rijk om in samenhang en in samenwerking met de grote vraagstukken aan de slag te gaan. Wonen en mobiliteit, klimaat en energie en natuur en stikstof vragen om gebiedsplannen die specifiek ingaan op de mogelijkheden in de provincies. Daar werken de provincies al aan en gaan daar mee door. Om succesvol te zijn hebben de provincies goede samenwerking met het Rijk nodig. Daar horen ook voldoende middelen en gezonde interbestuurlijke verhoudingen bij. Met de maatregelen die de rijksoverheid aankondigt, komt het Rijk provincies al gedeeltelijk tegemoet.
Energie
De maximumprijs op energie moet rust en voorspelbaarheid van de energieprijs gaan opleveren. Andere investeringen op het gebied van waterstof, wind op zee en warmtenetten dragen bij, maar zullen niet op korte termijn de zorg van de Nederlander niet wegnemen. Besparen en isoleren blijven belangrijke uitgangspunten voor huishoudens, goed dat het Rijk hier middelen voor uittrekt. Om de energietransitie te halen zetten we in op alle vormen van duurzame energie en de voortvarende uitvoering van de RES'en is heel belangrijk. Daarnaast moeten de vraagstukken op het energienet bij de kern worden aangepakt. Met investeringen van het Rijk en ruimte voor regionaal maatwerk pakken ook provincies die uitdaging op.
Wonen
Wonen waar je wilt, is nog niet zo vanzelfsprekend als provincies zouden willen. Het woningtekort is nog steeds te hoog en tot 2030 moeten er ongeveer 900.000 woningen worden bijgebouwd. Woningbouw wordt belemmerd door gebrek aan stikstofruimte, gebrek aan capaciteit en stijgende bouwkosten. Samen met gemeenten en het Rijk zetten provincies zich in om de komende jaren versneld woningen te bouwen, die zowel betaalbaar zijn als op de juiste plek worden gerealiseerd. Daartoe maken provincies de komende maand afspraken met de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Stikstof
De ontwikkelingen rondom stikstof volgen elkaar snel op. Zo verwachten we eerdaags een belangrijk advies van Remkes. Komende maand komen er nieuwe doelen bij voor natuur, water en klimaat. Bovenal moet daarom duidelijk worden welke toekomst aan de landbouw geboden gaat worden vanuit de nieuwe minister van Landbouw. De provincies sorteren voor op al deze ontwikkelingen bij het opstellen van hun gebiedsplannen.
Financiële ondersteuning
Met de huidige ambities uit het regeerakkoord ontstaat voor provincies en gemeenten een financieel probleem in 2026. Uit de Miljoenennota blijkt dat het kabinet voor het oplossen van dat probleem € 1,1 miljard opneemt. € 100 miljoen daarvan is voor de provincies. Hoewel dit niet het volledige financiële probleem van het jaar 2026 en verder oplost, toont het kabinet hiermee aan met concrete maatregelen de financiële positie van de provincies en gemeenten te willen ondersteunen. De uitvoering van de urgente maatschappelijke opgaven door hen komen hierdoor niet direct in gevaar. Deze maatregel is voor de provincies een goed uitgangspunt om de gesprekken met het Rijk over een stabiele financieringssystematiek na 2026 voort te zetten. Want keuzes maken, partners mobiliseren, vergunningen verlenen, beleid maken en belanghebbenden aangehaakt houden is een intensief proces. We zullen sterk moeten blijven samenwerken voor heel Nederland.