In juli 2021 viel in Zuid-Limburg op grote schaal meer dan 140 millimeter regen in 48 uur met lokale uitschieters tot 180 mm. Een neerslaghoeveelheid die gemiddeld 1 x per 500 tot 1000 jaar voorkomt in Nederland. Tienduizenden mensen werd geëvacueerd en in totaal kregen verzekeraars circa 10.000 schademeldingen van particulieren. De totale schade in Nederland wordt geschat op zo’n 450 miljoen euro. In de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater is gekeken naar hoe Nederland zich beter kan voorbereiden op dit soort extreme buien en hoogwater en wat er kan worden gedaan om schade te beperken.
Iedere meter telt en iedereen staat aan de lat
Dit kan allereerst door het bewustzijn rond de risico’s op wateroverlast en overstromingen in Nederland te vergroten. De Unie van Waterschappen heeft een thema van de beleidstafel getrokken waarin werd onderzocht waar kansen liggen om aan dit bewustzijn te werken. De beleidstafel adviseert met gerichte communicatie de risico’s persoonlijk en relevant te maken en in te zetten op laagdrempelige, simpele acties. Dit is nodig, omdat het veilig en klimaatbestendig houden van Nederland inzet van iedereen vraagt. Overheden kunnen schade door weersextremen niet langer voorkomen en om de overlast te beperken zullen individuele bewoners ook zelf een steentje moeten bijdragen. Verder moet de vrijblijvendheid van maatregelen plaatsmaken voor een meer dwingende aanpak. De beleidstafel stelt bijvoorbeeld een verplicht waterlabel voor woningen voor, zodat je bij de koop of verkoop van een huis meteen inzichtelijk hebt wat de waterrisico’s zijn.
Water en bodem sturend
Daarnaast onderstreept ook de beleidstafel het belang van water en bodem sturend voor ruimtelijke plannen. Extreme buien kunnen niet altijd meer worden opgevangen in het watersysteem, dus moeten we ook in de ruimtelijke inrichting rekening houden met extreem weer en ons voorbereiden op incidenten en calamiteiten. In ruimtelijke plannen moet daarom ruimte worden vrijgehouden voor de opvang van water. Hierbij wordt ook gewezen op het belang van landelijke en internationale afspraken, omdat neerslag zich niets aantrekt van landsgrenzen. Die “waterbom”, zoals in Limburg is gevallen, kan immers overal vallen. Daarom is het ook belangrijk om in kaart te brengen welke gebieden extra kwetsbaar zijn voor zoveel water. De beleidstafel stelt om die reden zogenaamde bovenregionale stresstesten voor om dit inzichtelijk te maken, zodat erop geanticipeerd kan worden. In deze stresstesten werken de provincies, gemeenten en waterschappen samen om de plekken met een hoog risico op wateroverlast als gevolg van extreme neerslag goed in het vizier te krijgen.
Beter herstel
Wanneer er na schade door extreme neerslag hersteld moet worden, moet dit volgens de beleidstafel op een manier gebeuren die beter is dan hoe de situatie was. Herstelmaatregelen moeten bijdragen aan het klimaatrobuust maken van Nederland, zodat we beter bestand worden tegen het opvangen van extreem weer. Het is immers de bedoeling dat bij een volgende gebeurtenis minder schade ontstaat. Om dit af te kunnen dwingen moet worden gekeken naar verzekeringsvoorwaarden en het Bouwbesluit. Ook zullen de risico’s op wateroverlast verankerd moeten worden in het Nationaal Programma Landelijk Gebied en de nationale maatlat klimaatadaptatief bouwen.
Eindadvies beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater
Publieksamenvatting beleidstafel Wateroverlast en Hoog water