Minder grip op risico’s, meer verantwoordelijkheid voor de veiligheid
Het Basisnet is het netwerk van spoor-, weg- en waterverbindingen waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd. Via het spoor is een relatief veilige manier om gevaarlijke stoffen te vervoeren maar niet geheel zonder risico’s. Er zijn twee manieren om risico’s te beperken: door het aantal treinen met gevaarlijke stoffen te beperken, of door het gebied rondom het spoor waar deze treinen rijden te beschermen.
Tot nu toe bepaalden risicoplafonds hoeveel gevaarlijke stoffen over een spoortraject mogen worden vervoerd. En kunnen overheden via zachte en harde maatregelen transportroutes beïnvloeden. Dat geeft provincies en gemeenten houvast om te bepalen wat binnen een bepaalde veiligheidsmarge kan rondom het spoor. In het nieuwe voorstel van het kabinet worden deze risicoplafonds en mogelijkheid om via harde maatregelen transportroutes te beïnvloeden geschrapt, waardoor een onbeperkt aantal gevaarlijke stoffen op de routes van het basisnet vervoert mag worden. Tegelijk worden in dit voorstel gemeenten verantwoordelijk gesteld voor het beperken van de gevolgen van ongelukken. Dit moeten gemeenten doen door binnen een aandachtsgebied af te wegen welke activiteiten kunnen plaatsvinden, rekening houdend met situaties als brand, explosies en gifwolken. Gemeenten en provincies krijgen dus meer verantwoordelijkheid en verliezen tegelijkertijd houvast om te sturen op de risico’s.
Woningbouw loopt vast op onnodige kosten en regels
Het voorstel legt extra bouwverplichtingen op langs alle spoorlijnen van het basisnet voor gebouwen. Denk aan het gebruik van scherfvrij glas in ramen of het inrichten van extra vluchtwegen. Zonder onderscheid te maken tussen drukke transportcorridors en trajecten waar nauwelijks gevaarlijke stoffen worden vervoerd. Dit maakt dat de bouw van woningen en voorzieningen 5 tot 10 procent duurder. Een drama in tijden van een woningtekort.
Provincies en gemeenten pleiten ervoor om deze verplichtingen alleen te laten gelden langs de vijf hoofdroutes waar wél substantiële hoeveelheden gevaarlijke stoffen worden vervoerd. Dit voorkomt onnodige kosten en vertragingen in de woningbouw.
Tweede Kamer moet veiligheid en woningbouw in balans brengen
Provincies en gemeenten erkennen het belang van spoorgoederenvervoer voor de economie, maar het mag niet ten koste gaan van veiligheid en ruimtelijke ontwikkeling. Daarom roepen zij de Tweede Kamer op om het kabinetsvoorstel te wijzigen en te zorgen voor:
- Een duidelijke begrenzing van het basisnet tot routes waar daadwerkelijk veel gevaarlijke stoffen worden vervoerd.
- Een gemeenschappelijk toetsingskader, zodat helder is wanneer het vervoer van gevaarlijke stoffen onaanvaardbaar wordt.
- Behoud van wettelijke sturingsmogelijkheden, zodat de overheid kan ingrijpen als zachte sturingsmaatregelen niet werken.