AI als hulpmiddel
Namens de provincies benadrukte IPO-bestuurder Saskia Boelema tijdens de kennismaking het belang van AI voor de maatschappelijke opgaven in de fysieke leefomgeving. Provincies spelen een belangrijke rol in complexe opgaven zoals de energietransitie en de inrichting van het landelijk gebied. Volgens Boelema is het niet mogelijk om deze uitdagingen effectief aan te pakken zonder nieuwe technologieën als AI. Een voorbeeld hiervan is natuurmonitoring met AI, waarmee de toestand van ecosystemen voortdurend kan worden gevolgd. Dit biedt actuelere informatie dan traditionele metingen, die meer tijd kosten.
Voldoende aandacht voor publieke waarden
De inzet van AI brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Technologie moet niet alleen efficiënt worden gebruikt, maar ook eerlijk en zorgvuldig. De Europese AI-verordening heeft directe werking, er kan geen implementatiewet door lidstaten worden vastgesteld. De rol van de Eerste Kamer bij de invoering van de AI-veroderning is dan ook beperkt. In haar bijdrage gaf Saskia Boelema aan dat overheden daarom zelf aandacht moeten hebben voor borging van publieke waarden bij de toepassing van AI. Daarom is het goed dat AI als prioriteit in de Nederlandse Digitaliseringsstrategie wordt opgenomen. We zullen als overheden moeten samenwerken om de publieke waarden zoals transparantie, privacy en de regie op gegevens te waarborgen. Provincies nemen hier al stappen in door in hun inkoopvoorwaarden vast te leggen dat zij bij gebruik van AI zeggenschap willen houden over hun gegevens en hoe deze worden gebruikt.
Interprovinciale Ethische Commissie
Naast wetgeving speelt ethiek een belangrijke rol bij de inzet van AI. Boelema wees op de Interprovinciale Ethische Commissie, die in 2023 werd opgericht om vraagstukken over digitalisering binnen provincies te beoordelen en hierover te adviseren. De commissie heeft al meerdere adviezen uitgebracht, waaronder een advies over het gebruik van ChatGPT door provincies en de Interprovinciale Gids Digitale Ethiek.
Voldoende middelen nodig voor digitale wetgeving
Het implementeren van digitaliseringswetten vraagt veel geld en gespecialiseerde arbeidskracht van decentrale overheden. Provincies vragen de Eerste Kamer daarom om kritisch te kijken naar de uitvoerbaarheid en samenhang van nieuwe digitaliseringswetten, in lijn met de motie-Fiers.